بادگیر چپقی یکی از جذاب ترین جاذبه های تاریخی شهر سیرجان در استان کرمان است که مشابه آن را در هیچ جایی از ایران پیدا نخواهید کرد. سیرجان شهری قدیمی و زیبا در استان کرمان است که سرشار از شگفتی های تاریخی با مناظر فوق العاده در طبیعت زیبای کویری است. این شهر همواره مورد توجه حکومت ها و پادشاهان بوده است و به دلیل قرارگیری در مسیر تهران به جنوب دارای اهمیت بسزایی است.
این شهر تاریخی دارای جاذبه های گردشگری و دیدنی زیادی است؛ بر همین اساس به یکی از محبوب ترین مقاصد گردشگری در جنوب شرقی ایران شناخته شده است. بادگیر چپقی نیز به عنوان جاذبه ای تماشایی در شهر سیرجان به عنوان باقی مانده خانه ای قدیمی است که از جنس آجر و ملات ساخته شده و این خانه به آقا سید علی اصغر رضوی پزشک سرشناس تعلق دارد. بادگیر چپقی مربوط به دوران پهلوی است که از لحاظ فرهنگی و هنری دارای ارزش بالایی است.
بادگیر به برج هایی گفته می شود که برای تهویه روی بام ها ساخته می شود و بالای آب انبارها و دهانه معدن ها برای تهویه گذاشته می شود. مورد جالب اینست که بادگیرها از عناصر و نمادهای معماری ایرانی هستند که امروزه در خیلی از کشورها استفاده می شوند، ولی در ایران از زمان های قدیم کاربرد داشته اند. بادگیرها دارای شکل های مختلفی هستند که بیشتر در شهرهای مرکزی و جنوب ایران ساخته شده اند و تا قبل از اختراع کولر در ساختمان های مسکونی، مذهبی و خدماتی قابل استفاده بودند.
شکل ظاهری بادگیرها معمولا چهارگوش هستند که چندین سوراخ روی آن ها وجود دارد و در درون بادگیرها نیز جدارهایی از جنس خشت و چوب برای تقسیم بندی به چندین بخش استفاده شده است. معماران برای ساخت بادگیر از پشت بام خانه استفاده می کنند. بادگیرها در ساختمان هایی با ارتفاع کم و تراکم زیاد کاربرد دارند. سیستم کاری بادگیرها بدین صورت است که هوای بیرون از خانه را به داخل خود می کشد و در درون تشت های تعبیه شده داخل بادگیرها هوا خنک شده و به داخل خانه هدایت می شود، حتی در بازارهای قدیمی شهرهای یزد و کرمان نیز از این سیستم تهویه هوا استفاده شده است.
تاریخچه ساخت بادگیر چپقی
ساخت بادگیرهای چپقی به سفر دریایی معمار این بنا به نام محمد شجاعی برمی گردد که وی در حال سفر با کشتی بوده است و متوجه هوای خوب داخل استراحتگاه می شود و بعد از کمی دقت متوجه فرم خاص دودکش های کشتی می شود؛ در نتیجه بعد از این سفر، وی تصمیم گرفت تا بادگیرهای خانگی را نیز به همین روش بسازد. بادگیرها بر روی قسمتی به نام حوضخانه بنا می شوند؛ حوضخانه به ایوان کوچکی گفته می شود که در انتهای اتاق های تابستانی هر عمارت بوده است و اینکه حوضخانه نقش رابط میان حیاط خانه و اتاق های تابستانی داشته اند. بادگیرها نیز دقیقا در بالای این حوض قرار می گیرند و از طریق منافذ جریان هوا را به روی آب حوض هدایت می کنند.
معماری بادگیر چپقی
بادگیر چپقی سیرجان از لحاظ معماری خاص است و با بقیه بادگیرهای جهان تفاوت دارد. در این بادگیرها تلفیقی از معماری و صنعت دیده می شود. Chopoghi Wind-catcher دارای شبکه های هندسی هستند که بر روی فضاهای مستطیلی شکل قرار گرفته اند و هوای اطراف از کانال های تهویه به فضای تابستان نشین عبور می کند و باعث خنکی هرچه بیشتر ساختمان می شود.
نمای بادگیر چپقی
در ساخت این بادگیرها از دودکش های کشتی های قدیمی الهام گرفته شده است و همین امر سبب جذابیت این جاذبه در کرمان است. نمای بیرونی لوله های بادگیر با آجرهای کوچک شش ضلعی طراحی شده اند. همچنین بادگیرهای چپقی در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بزرگترین بادگیر ایران در بازار بزرگ کرمان قرار دارد که بعد از آن بادگیر دولت آباد یزد و بادگیر چپقی سیرجان هستند.
نظر (0)